Σύνοψη Εθνικής Πολιτικής Πρόληψης της Αυτοκτονίας

Το 1996 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δημοσίευσε κατευθυντήριες αρχές και συνέστησε, μαζί με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την κατάρτιση εθνικών στρατηγικών για τη μείωση της νοσηρότητας, της θνησιμότητας και των άλλων επιπτώσεων της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Οι κατευθυντήριες αυτές αρχές τόνιζαν την αναγκαιότητα της διατομεακής συνεργασίας, της πολυπαραγοντικής προσέγγισης και της συνεχιζόμενης αξιολόγησης και αναθεώρησης.

Τα βασικά στοιχεία αποτελεσματικότητας των στρατηγικών πρόληψης της αυτοκτονίας, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, είναι:
 Νομοθετική Ένταξη
 Σαφές και πραγματικό εννοιολογικό πλαίσιο
 Σαφείς σκοποί και στόχοι
 Μετρήσιμοι στόχοι
 Εξακρίβωση των οργανισμών εφαρμογής των μέτρων
 Συνεχιζόμενη εποπτεία και αξιολόγηση
Επίσης, τα Ηνωμένα Έθνη συνέστησαν συγκεκριμένες δράσεις και προσεγγίσεις για την επίτευξη των στόχων των εθνικών στρατηγικών.
Τα πιο βασικά είναι:
 Η προώθηση της έγκαιρης διάγνωσης, εκτίμησης, θεραπείας και παραπομπής για ειδική φροντίδα των ατόμων σε κίνδυνο εμφάνισης αυτοκτονικής συμπεριφοράς
 Ενίσχυση της πρόσβασης τόσο του κοινού όσο και των επαγγελματιών στην πληροφόρηση για την πρόληψη της αυτοκτονικής συμπεριφοράς
 Υποστήριξη της δημιουργίας ενός ενιαίου συστήματος συλλογής στοιχείων, για την αναγνώριση ομάδων, ατόμων αλλά και καταστάσεων υψηλής επικινδυνότητας
 Προώθηση της ευαισθητοποίησης σε θέματα ψυχικής υγείας, αυτοκτονικής συμπεριφοράς και της αποτελεσματικής παρέμβασης στην κρίση
 Αναλυτικά εκπαιδευτικά προγράμματα για ειδικές επαγγελματικές ομάδες (αστυνομία, εκπαιδευτικοί, ιατρικό προσωπικό)
 Ειδικό πρωτόκολλο δημοσιοποίησης αυτοκτονιών
 Αυξημένη πρόσβαση σε ειδικές υπηρεσίες των ατόμων που είναι σε κίνδυνο και των ατόμων που επιβαρύνονται από την αυτοκτονική συμπεριφορά οικείου προσώπου
 Υπηρεσίες υποστήριξης και αποκατάστασης ατόμων που επιβαρύνονται από την αυτοκτονία ή των αυτοκτονική συμπεριφορά οικείου προσώπου
 Μείωση της διαθεσιμότητας, προσβασιμότητας αλλά και της ελκυστικότητας των θανατηφόρων μέσων αυτοκτονίας
 Ίδρυση οργανισμών ή υπηρεσιών για την έρευνα, την εκπαίδευση και τις υπηρεσίες σχετικά με την αυτοκτονία.

Στις 19 Φεβρουαρίου του 2009 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ψήφισμά του καλεί τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρμόσουν πολυτομεακά προγράμματα πρόληψης της αυτοκτονίας. Στην Ελλάδα οι αυτοκτονίες ήταν 2 με 3 φορές περισσότερες απ’ ότι οι ανθρωποκτονίες, παρ’ όλ’ αυτά μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει μία σχετική κρατική πρωτοβουλία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, κατά την περίοδο 1999 – 2007, 2.646 άνδρες και 631 γυναίκες αυτοκτόνησαν στην Ελλάδα, ωστόσο εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες από αυτές που καταγράφονται. Επίσης, δεν υπάρχουν στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι 15-20 φορές περισσότερες. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει Εθνικά Σχέδια Πρόληψης της Αυτοκτονίας (Φινλανδία, Δανία, Μεγάλη Βρετανία, Ιρλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Σκωτία, Γερμανία), και αν όχι, έχουν εντάξει την πρόληψη της αυτοκτονίας στους βασικούς άξονες των Εθνικών Προγραμμάτων Προαγωγής της Ψυχικής Υγείας.

Η Κλίμακα, εδώ και ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, έχει ήδη προτείνει στο αρμόδιο Υπουργείο την κατάρτιση μίας Εθνικής Στρατηγικής Πρόληψης της Αυτοκτονίας, πάνω σε συγκεκριμένους άξονες.
Το μοντέλο παρέμβασης που θα εφαρμοστεί είναι ανάλογο αυτού που δύναται να ακολουθήσει σε μία εθνική κλίμακα.
Οι βασικοί άξονες αυτής της στρατηγικής είναι:
1) Η διεξαγωγή ψυχολογικών αυτοψιών πριν την ένταξη συγκεκριμένων δράσεων ούτως ώστε να αναδειχθούν οι σημαντικότεροι παράγοντες
2) Η αναγνώριση και άλλων αιτιών εμφάνισης αυτοκτονικής συμπεριφοράς εκτός αυτών που έχουν να κάνουν με την υγεία
3) Η ενίσχυση των πολιτικών κοινωνικής ένταξης ως άμεσα συνδεδεμένων με μία πολιτική πρόληψης της αυτοκτονίας
4) Οι ερευνητικές διαδικασίες και η ανάπτυξη εργαλείων καταγραφής τόσο των αυτοκτονιών όσο και των αποπειρών
5) Δράσεις καταπολέμησης του στίγματος
6) Η εκπαίδευση ειδικών επαγγελματικών ομάδων, όπως οι αστυνομικοί, οι εκπαιδευτικοί, το ιατρικό προσωπικό αλλά και οι ιερείς
7) Έλεγχος και περιορισμός της πρόσβασης σε θανατηφόρα μέσα
8) Περιορισμός της πρόσβασης σε μεγάλες ποσότητες φαρμάκων
9) Ηλεκτρονικές υπηρεσίες και υπηρεσίες νέας τεχνολογίας - e-mental health
10) Προτυποποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας

Τα αποτελεσματικά ανταποκρινόμενα στην αυτοκτονία προγράμματα μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά. Έχουν μία ολιστική προσέγγιση, ανταποκρινόμενα σε όλα τα βιοψυχοκοινωνικά πεδία της αυτοκτονίας. Μία επισκόπηση των εθνικών σχεδίων δράσης για την πρόληψη της αυτοκτονίας αναδεικνύει τα ακόλουθα κοινά χαρακτηριστικά στα προγράμματα αυτών, στα οποία και βασίζεται και το περιγραφόμενο σχέδιο πρότασης: βελτιωμένη διάγνωση και θεραπεία της κατάθλιψης, περιορισμός των θανατηφόρων μέσων, ειδικές δράσεις για τους χρήστες αλκοόλ και ουσιών, ειδικές δράσεις για τα παιδιά και τους εφήβους, βελτιωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και εκπαίδευση των σχετικών επαγγελματικών ομάδων (ιατρών, αστυνομικών κ.λπ).