Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση - Σύνοψη Προτάσεων

Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ψυχική Υγεία και την Ευημερία, το οποίο παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2008 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως μία πρόσκληση συνεργασίας για την ανάληψη δράσης από τα κράτη – μέλη, με προτεραιότητα την ψυχική υγεία. Οι αριθμοί της ελληνικής ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, όπως αυτή άρχισε να υλοποιείται τα τελευταία 25 χρόνια, μιλούν από μόνοι τους. Περίπου 3.000 ψυχικά ασθενείς (από τους περίπου 5.000 εγκλείστους στη δεκαετία του ’90) έχουν μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια από τα δημόσια ψυχιατρεία σε 400 στεγαστικές μονάδες στην κοινότητα, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό μη κερδοσκοπικό τομέα. Το αποτέλεσμα ήταν να κλείσουν τρία μικρά ψυχιατρεία, δυο ακόμα να είναι κοντά στο κλείσιμο, ενώ ο αριθμός των κλινών στα τρία μεγαλύτερα έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό. Τι έχει συμβεί, όμως, ως προς το ζητούμενο, τη δημιουργία, δηλαδή, κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ριζικά εναλλακτικών ;

Υπ’ αυτό το πρίσμα, αποσκοπώντας στην αναπτυξιακή επένδυση σε προτάσεις, ως αποτέλεσμα της αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάστασης, και όχι στην προσκόλληση στη στείρα κριτική, η ΚΛΙΜΑΚΑ προτείνει τα εξής:
1. Επαναπροσδιορισμός του «Ψυχαργώς» με βάση την αξιολόγηση της έως τώρα πορείας του στην Ελλάδα
2.Προσανατολισμός της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης σε μία πολιτική κοινωνικής ένταξης και αποστιγματισμού.
3.Ανάλυση σε οικονομικό και ποιοτικό επίπεδο της σχέσης οφέλους-κόστους του «Ψυχαργώς».
4.Παραμετροποίηση των συνιστωσών του κόστους του κόστους της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα, από την απλή επίσκεψη στον ψυχίατρο και τη συνταγογράφηση ενός σκευάσματος έως τη μακρόχρονη νοσηλεία των βαρέως πασχόντων και τη μόνιμη αναπηρία και σύγκριση αυτών με τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
5.Αναπροσαρμογή της κατανομής των οικονομικών κεφαλαίων που διατίθενται για την ψυχική υγεία σύμφωνα με την προσδοκώμενη αποτελεσματικότητα και τις νεοφυείς ανάγκες.
6.Εφαρμογή μίας τομεοποίησης σε ρεαλιστική βάση (με τομείς των 100.000 κατοίκων το πολύ), όπου θα κινητοποιούνται οι σχετικές υπηρεσίες να λειτουργήσουν στη βάση της παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών στην περιοχή ευθύνης τους.
7.Άμεση ανάπτυξη του νέου δικτύου υπηρεσιών στην κοινότητα και πλήρη κατάργηση του παλιού συστήματος (ψυχιατρικά άσυλα), δεδομένου ότι η ταυτόχρονη συντήρηση και των δύο συστημάτων οδηγεί σε πολλαπλάσιο κόστος των προσφερόμενων υπηρεσιών
8. Διασύνδεση των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας μέσω της ανάπτυξης ενός κοινού λογισμικού ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου
9.Κατάρτιση και συνεχιζόμενη εκπαίδευση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας στην κοινοτική ψυχιατρική
10.Προτυποποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αξιολόγησης τόσο των ίδιων των υπηρεσιών όσο και των εμπλεκόμενων επαγγελματιών
11.Ολοκληρωμένη στήριξη των ψυχικά ασθενών που ζουν στην κοινότητα και του περιβάλλοντός τους, προκειμένου να αποφευχθούν οι επανεισαγωγές
12.Εφαρμογή του μέτρου «υποχρεωτική θεραπεία στο σπίτι», που βρίσκεται σε στάδιο εφαρμογής στη Μεγάλη Βρετανία και τη Σουηδία, και προβλέπει μετά από απόφαση του ψυχιάτρου την υλοποίησή του από την κοινοτική υπηρεσία.
13.Σύσταση ομάδων «παρέμβασης στην κρίση» οξέων ψυχιατρικών περιστατικών στο πλαίσιο των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας
14.Χρηματοδότηση και αξιοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων
15.Κατάρτιση Εθνικής Πολιτικής Πρόληψης της Αυτοκτονίας, όπως έχει ήδη προτείνει η ΚΛΙΜΑΚΑ στους αρμόδιους φορείς. Σχετικές εθνικές πολιτικές εφαρμόζονται εδώ και χρόνια σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, τις Η.Π.Α. και την Αυστραλία, με ιδιαιτέρως θετικά αποτελέσματα.
Σ’ αυτό το σημείο επισημαίνεται ότι στο 4 ΚΠΣ δεν έχει προβλεφθεί Τομεακό Πρόγραμμα για την Υγεία.